انواع سازهای ایرانی و خارجی | آشنایی با تمام ساز های دنیا
انواع سازهای ایرانی و خارجی 🎶 | معرفی جامع سازهای دنیا
مقدمه
سازها قلب تپندهی موسیقیاند؛ ابزاری برای بیان احساسات، روایت فرهنگها و خلق هنر. در طول تاریخ، انسانها با مواد سادهای مثل چوب، پوست، فلز و زه، سازهایی ساختهاند که هرکدام صدایی منحصربهفرد دارند.
در این مقاله در موسیقی وحدتی، با انواع سازهای ایرانی و خارجی آشنا میشویم. ابتدا سازها را بر اساس شیوهی تولید صدا دستهبندی میکنیم، سپس هر دسته را در دو بخش ایرانی و جهانی (خارجی) بررسی میکنیم.
بیشتر بخوانید : انواع ساز های زهی با مثال
تقسیمبندی کلی سازها
بر اساس علم موسیقیشناسی (Organology)، سازها در چهار گروه اصلی قرار میگیرند:
-
سازهای زهی (String Instruments)
-
سازهای بادی (Wind Instruments)
-
سازهای کوبهای (Percussion Instruments)
-
سازهای الکترونیک و مدرن (Electronic Instruments)
۱. سازهای زهی (String Instruments)
در سازهای زهی، صدا از ارتعاش سیمها (زهها) تولید میشود. این ارتعاش ممکن است با زخمه، آرشه یا ضربه ایجاد شود.
🎻 سازهای زهی ایرانی
۱. ساز تار
-
از مهمترین سازهای موسیقی سنتی ایران
-
دارای ۶ سیم
-
با مضراب نواخته میشود
-
صدایی عمیق و احساسی دارد
۲. ساز سهتار
-
کوچکتر از تار
-
با ناخن نواخته میشود
-
مناسب موسیقی عرفانی
۳. ساز سنتور
-
ساز کوبهای زهی با ۷۲ سیم
-
با دو مضراب چوبی نواخته میشود
-
صدایی زنگدار و شفاف دارد
۴. ساز قانون
-
ساز مثلثی با ۷۲ سیم
-
با مضراب فلزی نواخته میشود
-
در موسیقی سنتی ایران و ترکیه کاربرد دارد
۵. ساز کمانچه
-
ساز آرشهای سنتی
-
صدایی نافذ و احساسی دارد
-
در موسیقی ایرانی، کردی، آذری و خراسانی دیده میشود
۶. ساز عود (بربط)
-
بدنهی گِرد و صدای گرم
-
در موسیقی ایرانی، عربی و ترکی مشترک است
🎸 سازهای زهی خارجی
۱. ساز ویولن (Violin)
-
از خانوادهی سازهای آرشهای
-
صدایی درخشان و احساسی دارد
-
در ارکسترها و موسیقی کلاسیک نقش اصلی دارد
۲. ساز ویولنسل (Cello)
-
بزرگتر از ویولن
-
صدایی بم و گرم دارد
۳. ساز گیتار (Guitar)
-
در انواع کلاسیک، آکوستیک و الکتریک
-
با انگشت یا پیک نواخته میشود
-
محبوب در سبکهای پاپ، راک، فلامنکو
۴. ساز هارپ (چنگ)
-
یکی از قدیمیترین سازهای زهی
-
صدای لطیف و فرشتهگون دارد
۵. ساز پیانو (Piano)
-
ساز زهی کوبهای
-
با فشار کلیدها، چکشها به سیم ضربه میزنند
-
دامنهی صدای گسترده دارد
۲. سازهای بادی (Wind Instruments)
در این دسته، صدا از دمیدن هوا درون ساز تولید میشود.
🎵 سازهای بادی ایرانی
۱. ساز نی
-
از کهنترین سازهای ایرانی
-
با دمیدن در نی ایجاد صدا میکند
-
در موسیقی سنتی و عرفانی بسیار کاربرد دارد
۲. ساز سرنا
-
ساز بادی محلی با صدای بلند و پرانرژی
-
در مراسمهای شادی و آیینی استفاده میشود
۳. ساز بالابان
-
از سازهای بادی آذربایجانی
-
صدایی نرم و احساسی دارد
۴. ساز دوزله (جفتی)
-
دو لولهی موازی با صدای همزمان
-
در موسیقی خراسانی و کردی رایج است
🎺 سازهای بادی خارجی
۱. ساز فلوت (Flute)
-
صدای نرم و شفاف
-
در موسیقی کلاسیک، پاپ و فیلم استفاده میشود
۲. ساز کلارینت (Clarinet)
-
صدای گرم و وسیع
-
در موسیقی کلاسیک و جاز بسیار محبوب است
۳. ساز ساکسیفون (Saxophone)
-
ساز بادی برنجی با زبانهی نی
-
در سبک جاز و بلوز کاربرد دارد
۴. ساز ترومپت (Trumpet)
-
ساز بادی فلزی با صدای قوی و درخشان
-
در ارکستر و موسیقی نظامی کاربرد دارد
۵. ساز ابوا (Oboe)
-
صدایی نافذ و احساسی دارد
-
در ارکستر سمفونیک استفاده میشود
۳. سازهای کوبهای (Percussion Instruments)
این سازها با ضربه زدن، تکان دادن یا لرزش تولید صدا میکنند.
🥁 سازهای کوبهای ایرانی
۱. ساز تنبک
-
مهمترین ساز ریتمیک موسیقی ایرانی
-
بدنهای از چوب و پوست دارد
۲. ساز دف
-
ساز دایرهای با حلقههای فلزی
-
صدایی پرطنین و روحانی دارد
۳. ساز نقاره
-
دو طبل کوچک با صداهای متفاوت
-
در موسیقی محلی کاربرد دارد
۴. ساز دایره
-
کوچکتر از دف
-
صدایی تیزتر دارد
🪘 سازهای کوبهای خارجی
۱. ساز درامست (Drum Set)
-
مجموعهای از طبلها و سنجها
-
پایهی ریتم در موسیقی پاپ و راک
۲. ساز تیمپانی (Timpani)
-
طبل بزرگ کوکپذیر
-
در موسیقی کلاسیک استفاده میشود
۳. ساز ماراکاس و شیکر
-
سازهای تکاندادنی از فرهنگ لاتین
-
برای ریتمهای رقصی استفاده میشوند
۴. ساز کنگا و بونگو
-
طبلهای آفریقایی
-
در موسیقی کارائیب و سالسا پرکاربردند
۴. سازهای الکترونیک و مدرن
در قرن بیستم، با پیشرفت تکنولوژی، سازهای جدیدی خلق شدند که با الکتریسیته یا نرمافزار صدا تولید میکنند.
🎹 ساز سینتیسایزر (Synthesizer)
-
تولید صداهای مصنوعی و متنوع
-
در سبکهای الکترونیک و پاپ کاربرد دارد
🎧 درام ماشین (Drum Machine)
-
تولید الگوهای ریتمی با صدای دیجیتال
🎸 گیتار الکتریک
-
با پیکاپهای مغناطیسی صدا را تقویت میکند
-
ساز اصلی سبکهای راک و متال
🎹 کیبورد دیجیتال
-
ترکیبی از پیانو و سینتیسایزر
-
قابلیت انتخاب صداهای مختلف
مقایسه سازهای ایرانی و خارجی
| ویژگی | سازهای ایرانی | سازهای خارجی |
|---|---|---|
| سبک موسیقی | سنتی، محلی، عرفانی | کلاسیک، پاپ، راک، جاز |
| مواد ساخت | چوب، پوست، زه طبیعی | فلز، پلاستیک، مواد ترکیبی |
| گسترهی صوتی | ملودیک و احساسی | گسترده و چندسبکی |
| تکنولوژی | سنتی و دستی | صنعتی و الکترونیک |
جمعبندی
دنیای سازها، تلفیقی از هنر، علم و فرهنگ است. هر ساز، صدایی دارد که زبان خاص خود را میگوید؛ از تنبک و تار ایرانی تا ویولن و پیانو غربی، همه ابزارهایی برای بیان احساسات انسان هستند. امیدواریم در این مقاله به بررسی کامل انواع سازهای ایرانی و خارجی به خوبی پرداخته باشیم.
اگر به دنبال شناخت بهتر موسیقی هستید، یادگیری حتی یکی از این سازها، دروازهای به دنیایی شگفتانگیز باز میکند. 🎵