تفاوت تمپو و داربوکا | بررسی جامع داربوکا و تمپو
تفاوت تمپو و داربوکا | آیا تمپو همان داربوکا است؟
در دنیای موسیقی، به‌ویژه موسیقی شرقی و عربی، دو واژه‌ی تمپو و داربوکا زیاد به گوش می‌خورند. بسیاری از هنرجویان و حتی نوازندگان تازه‌کار می‌پرسند:
«تفاوت تمپو و داربوکا چیست؟ آیا این دو یکی هستن یا نه؟»
در این مقاله به‌صورت کامل و ساده توضیح می‌دهیم که تمپو و داربوکا در موسیقی فارسی در واقع به یک ساز اشاره دارند، اما در زبان جهانی موسیقی معنای متفاوتی دارند.
تمپو در موسیقی بین‌المللی یعنی چه؟
در زبان انگلیسی، واژه‌ی Tempo (تمپو) به معنای سرعت اجرا یا ریتم قطعه موسیقی است.
وقتی می‌گوییم یک آهنگ تمپوی ۱۲۰ دارد، یعنی در هر دقیقه ۱۲۰ ضرب اجرا می‌شود.
به زبان ساده، تمپو نشان‌دهنده‌ی آهسته یا تند بودن موسیقی است.
اما این معنای تخصصی، بیشتر در متون آموزشی موسیقی و نرم‌افزارهای آهنگسازی (مثل Cubase، Logic، FL Studio و…) به‌کار می‌رود.
تمپو در زبان فارسی و بین نوازندگان یعنی چه؟
در ایران و بسیاری از کشورهای خاورمیانه، وقتی از تمپو صحبت می‌شود، منظور ساز کوبه‌ای معروفی به نام داربوکا (Darbuka) است.
این ساز در عربی به آن «طبل مصری» یا «دومبک عربی» هم گفته می‌شود و از پرطرفدارترین سازهای ریتمیک در موسیقی عربی، ترکی و ایرانی است.
بنابراین:
در زبان روزمره‌ی موسیقیدان‌های ایرانی، تمپو = داربوکا
ولی در تئوری موسیقی جهانی، تمپو ≠ داربوکا
داربوکا چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
داربوکا (یا تمپو) سازی است از خانواده‌ی طبل‌های دستی. بدنه‌ی آن معمولاً از سفال، آلومینیوم یا فایبر ساخته می‌شود و روی آن یک پوست طبیعی یا مصنوعی کشیده شده است.
این ساز دو صدای اصلی تولید می‌کند:
دوم (Doum): صدای بم، با ضربه به مرکز پوست
تِک (Tek): صدای زیر، با ضربه به لبه‌ی پوست
با ترکیب این دو صدا، ریتم‌های متنوعی ساخته می‌شود؛ از ریتم‌های شاد عربی گرفته تا ریتم‌های ترکی، بندری و حتی تلفیقی.
چرا به داربوکا «تمپو» می‌گویند؟
این واژه از چند مسیر وارد فارسی شده است:
برخی از نوازندگان عرب‌زبان به داربوکا اصطلاحاً تمبوک یا طمبک می‌گویند.
در ایران، این واژه به مرور زمان به شکل «تمپو» رایج شده است.
به همین دلیل است که در بازار موسیقی ایران، اگر بگویید «می‌خوام یه تمپو بخرم»، فروشنده دقیقاً داربوکا به شما نشان می‌دهد!
تفاوت تمپو و داربوکا در یک نگاه
| معیار | تمپو (در موسیقی جهانی) | تمپو یا داربوکا (در ایران) |
|---|---|---|
| نوع | مفهوم تئوریک (سرعت موسیقی) | ساز کوبه‌ای |
| کاربرد | تعیین سرعت آهنگ | اجرای ریتم و ضرب |
| ترجمه انگلیسی | Tempo | Darbuka / Doumbek |
| جنس | ندارد (مفهوم است) | سفال، فلز یا فایبر با پوست |
| صدادهی | ندارد | صدای بم و زیر (Doum و Tek) |
نقش تمپو (داربوکا) در موسیقی شرقی
داربوکا در موسیقی شرقی نقشی حیاتی دارد. این ساز پایه‌ی اصلی ریتم‌های معروفی مثل:
مقسوم (Maqsoum)
سعدی (Saidi)
بلدی (Baladi)
خالِجی (Khaleeji)
را اجرا می‌کند.
نوازندگان حرفه‌ای داربوکا با تسلط بر ریتم و سرعت (تمپو به‌معنای تخصصی آن) می‌توانند ریتم‌های بسیار پیچیده و پرانرژی خلق کنند.
جمع‌بندی: تفاوت تمپو و داربوکا
به طور خلاصه:
در موسیقی علمی، تمپو یعنی سرعت موسیقی
در زبان فارسی و موسیقی خاورمیانه، تمپو نام دیگر ساز داربوکا است
پس اگر در کلاس موسیقی عربی یا فروشگاه ساز شنیدید کسی گفت «تمپو»، منظورش همان داربوکا است؛
اما اگر در نرم‌افزار آهنگسازی یا کتاب تئوری دیدید، منظور سرعت آهنگ است.